همکاری اقتصادی ایران و کره شمالی؟

براساس این خبر، ریاست این هیئت بر عهده یون جونگ هو، وزیر امور اقتصادی خارجی کره شمالی است. خبرگزاری مرکزی کره شمالی اطلاعات بیشتری از این سفر منتشر نکرده است.

آخرین سفر یک هیئت عالیرتبه از پیونگ یانگ به ایران، مربوط به آگوست سال ۲۰۱۹ است. آخرین مقام ارشد این کشور نیز که به تهران سفر کرده، وزیر خارجه این کشور است که همراه هیئتی در سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) به ایران آمد.

روابط اقتصادی ایران و کره شمالی شفاف و مشخص نیست. چراکه پیونگ‌یانگ مختصات سیاسی و شرایط اقتصادی خود را دارد.

سازمان سیا در پایگاه داده‌ای تحت عنوان CIA World Factbook که نسخه چاپی آن نیز سالانه عرضه می‌شود، اقتصاد کره شمالی را اینگونه توصیف کرده است: «از سال 2024، به‌رغم تجدید تدریجی تجارت فرامرزی با چین، کره شمالی یکی از منزوی‌ترین و یکی از فقیرترین کشورهای آسیایی باقی ماند.»

پایگاه Trading Economics حجم صادرات کره شمالی در سال ۲۰۲۲ را 304/25 میلیون دلار اعلام کرد درحالی‌که طبق اطلاعات منتشرشده توسط گمرک ایران، صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور در ۱۰ ماه نخست سال ۱۴۰۲، ۷۸۰میلیون دلار بوده است.

صادرات اصلی کره شمالی را ذغال، سنگ‌آهن و پارچه تشکیل می‌دهد و حجم اصلی تجارت خارجی آن نیز با کشور چین است.  اطلاعات کمی از کره شمالی در عرصه‌های مختلف وجود دارد.

تجارت‌نیوز درباره اقتصاد پیونگ‌یانگ نوشته است: «جمعیت کره شمالی نزدیک به 25 میلیون نفر است که 35 درصد از آن‌ها در بخش کشاورزی و 65 درصد نیز در بخش صنعت و خدمات مشغول به کار هستند. سیستم اقتصادی این کشور سوسیالیستی است.

کره شمالی از منزوی‌ترین کشورهای جهان به‌حساب می‌آید و اقتصادی کاملاً ایزوله دارد. تحریم‌های طولانی علیه این کشور به دلیل اقدامات مخالف حقوق بشر و آزمایش‌های مکرر هسته‌ای‌اش اعمال شده است.

این تحریم‌ها دسترسی کره شمالی را به بازارهای مالی و سرمایه‌ای دنیا بسیار محدود کرده است. این کشور جای مناسبی برای فعالیت و سرمایه‌گذاری کشورهای خارجی نیست، چراکه همواره ریسک و نااطمینانی بالایی درباره اقدامات رهبر این کشور و عکس‌العمل کشورهای دیگر نسبت به آن وجود دارد.

نظام اداری و بوروکراسی این کشور شوروی سابق را یادآور می‌شود که همین موضوع باعث شده وضعیت مناسبی در این زمینه نداشته باشد.

کره شمالی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در سال 2014 اقدام به معرفی مناطق آزاد تجاری و صنعتی کرد تا از این طریق بتواند شرکت‌های سرمایه‌گذاری خارجی را به کشورش بکشاند و با سرریز سرمایه، اقتصادش را جان تازه دهد اما این کار موفقیت‌آمیز نبود و کره ابداً نتیجه‌ای را که چین از مناطق آزادش به دست آورد، کسب نکرد. علت اصلی این شکست، تعاملات این کشور با آمریکا و جامعه جهانی است که شرایط را برای این کشور پیچیده کرده است.»

آخرین خبری که در زمان تنظیم این گزارش یافت شد، بخشی از گزارش‌های تاریخی «نیم قرن با اقتصاد ایران» سایت اقتصادنیوز بود که در آن خبری مربوط به ۲۶ اسفند ۱۳۵۳ وجود داشت: «ایران 700 میلیون دلار کالا از کره شمالی خرید».

خبر دیگری نیز در سال ۱۳۹۲ مبنی برتوافق ایران و کره شمالی برای تهاتر کالا وجود دارد. روابط نظامی ایران و کره شمالی هیچ‌وقت به طور رسمی به رسانه‌ها راه پیدا نمی‌کند. بنابراین، بعید است که این سفر به دلیل نظامی انجام شده باشد. از سوی دیگر، باید ببینیم دستاورد اقتصادی سفر این هیئت برای ایران چیست.

در مراودات اقتصادی نباید اسیر نام کشورها باشیم

هادی حق‌شناس اقتصاددان با بیان اینکه هر کشور می‌تواند از منظر صادارت و واردات، ترانزیت و استفاده از تسهیلات مالی، ارتباطات گسترده‌ای داشته باشد و این ارتباطات هر چقدر بیشتر باشد، به نفع آن کشور خواهد بود، به هم‌میهن گفت: «اینکه گفته شود که به دلیل مسائل سیاسی نباید با کره شمالی ارتباط داشت، گزینه درستی نیست زیرا تعیین‌کننده هر روابط اقتصادی باید میزان منفعت باشد نه دوستی و دشمنی کوتاه‌مدت.»

او ادامه داد: «شاید یک کشور منفعت کمتر و کشور دیگر منفعت بیشتری داشته باشد با این حال اقتصادی موفق است که بتواند دایره ارتباطات اقتصادی خود را متنوع و توسعه ببخشد. انحصارطلبی در اقتصاد و ارتباط داشتن تنها با چند کشور محدود، آفت است. بنابراین اگر در قبال صادرات نفت یک‌بار طلا و یک‌بار ارز یا کالا دریافت شود، هیچ‌کدام گزینه نامناسبی در اقتصاد نیست. قاعده مهم این است که چقدر منفعت و سود نصیب کشور می‌شود.»

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه نباید خودمان را اسیر نام کشورها کنیم و باید ببینیم که آیا به نفع ایران است یا نه، تاکید کرد: «مبنا باید منافع ملی باشد صرف داشتن ارتباطات سیاسی در سطح عالی، دلیلی برای داشتن روابط تجاری و اقتصادی بالا نیست. ایران با کشورهای حوزه خلیج‌فارس ارتباط سیاسی خوبی دارد اما آیا مراودات مالی خوبی برقرار است؟ یادمان باشد که کشورها با یکدیگر براساس مزیت نسبی رفتار می‌کنند بنابراین آمدن تیم اقتصادی کره شمالی برای معاملات اقتصادی و مالی را نباید منفی دید.»