جنگ غزه و ژئوپلیتیک انرژی

سیدحسین موسویان

پژوهشگر دانشگاه پرینستون
منبع: میدل‌ایست‌آی

بعد از حمله 7 اکتبر حماس که به کشته شدن حدود 1200 نفر و اسارت صدها اسرائیلی منجر شد، اسرائیل بسیار وحشیانه عمل کرده است. اسرائیل بیش از 18000 تن بمب برسرمردم غزه فروریخته و بیش از 11000 نفر را کشته است. یک مقام سازمان ملل در توضیح دلیل استعفای خود نوشت: غزه کتاب نسل‌کشی است که همه کشورهای غربی در این جنایت شریک هستند.
نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل گفته که تا نابودی کامل حماس از پای نخواهد نشست. درحالی‌که یورش وحشیانه به غزه ادامه دارد، موضوع منابع انرژی غزه نیز یکی از پیچیدگی‌های تجاوز اسرلئیل به غزه است.
طبق مطالعات منتشرشده کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، منابع عظیم نفت و گاز در نوار غزه و کرانه باختری وجود دارد. این گزارش می‌گوید: «در مناطق سرزمین‌های اشغالی فلسطین ثروت هنگفت منابع نفت و گاز وجود دارد که کشور اشغالگر مانع از بهره‌برداری فلسطینی‌ها شده است.» توافق اسلو 2 که در سال 1995 امضاء شد، حقوق دریایی تا 20 مایلی ساحل را برای فلسطینی‌ها تضمین کرد. بر این اساس مقامات تشکیلات خودگردان فلسطین درسال 1999یک قرارداد 25ساله برای اکتشاف گاز با گروه گاز انگلیس امضاء کردند. درسال 2000 دو چاه بزرگ گاز در سواحل غزه با ذخیره 4/1تریلیون مترمکعبی کشف شد که 60درصد ذخائر این منابع متعلق به سواحل فلسطینی‌ها بود. نخست‌وزیر اسرائیل نیز اجازه آغاز عملیات حفاری چاه اول تحت مسئولیت تشکیلات خودگردان فلسطین را صادرکرد. بعد از حمله نظامی روسیه به اوکراین درفوریه 2022، اروپا منابع جایگزین گاز روسیه را در دستور کار قرار داد و گفت‌وگو برای امضاء یک قراردادی به ارزش 4/1میلیارد دلار با مشارکت تشکیلات خودگردان فلسطین، حماس، مصر و اسرائیل را آغاز کرد و هدفش این بود که تا مارس 2024 تولید گاز عملیاتی شود. چنین توافقی می‌توانست به نفع همه طرف‌های ذینفع باشد؛ منتهی عملی نشد و باتوجه به جنگ فعلی غزه، شانسی برای این موضوع حداقل درآینده نزدیک وجود نخواهد داشت. اما در29 اکتبر امسال یعنی کمتر از دو هفته بعد از حمله اسرائیل به غزه، نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل 12 مجوز اکتشاف به شش کمپانی اروپایی داد تا عملیات اکتشاف گازهای مخازن سواحل باسین دریای مدیترانه را آغاز کنند. ارزش منابع این مخازن حدود 524 میلیارد دلار است که بخشی از این منابع درحوزه فلسطینی‌ها درنوار غزه و کرانه باختری است. علاوه بر آن در حاشیه نشست کشورهای گروه 20 در دهلی‌نو، آمریکا و اروپا و هند و عربستان و امارت در مورد یک کریدور جدید اقتصادی توافق کردند که از هند به خلیج‌فارس و خاورمیانه و نهایتاً به اروپا ختم می‌شود. این پروژه رقیب پروژه جاده ابریشم چین خواهد شد. نتانیاهو گفت: «پروژه اقتصادی کریدور جدید هند به اروپا بزرگترین پروژه همکاری تاریخ ما است و کشور اسرائیل هم دروازه اصلی کریدور هند به اروپا خواهد بود.» باتوجه به این واقعیت‌ها، موضوع حاکمیت بر غزه برای اسرائیلی‌ها یک فاکتور مهم است. اسرائیل بنا دارد که به صادرکنندگان مهم گاز و بعد نفت تبدیل شود. در20 سال گذشته اسرائیل از یک واردکننده به یک صادرکننده گاز تبدیل شده است. تجاوز اکتبر 2023 نتانیاهو به غزه در ادامه تجاوز سال 2014 به این منطقه می‌باشد که درآن سال نیز حداقل 2104 فلسطینی کشته شدند که 1462 نفر آنها شهروندان غزه بودند. طرح اسرائیل برای اشغال غزه و مهاجرت دادن 3/2میلیون اهالی غزه به مصر، مرتبط است با طرح‌های انرژی اسرائیل. وزیر دفاع اسرائیل گفت که «ما غزه را از همه چیز تخلیه می‌کنیم» و اخیراً نیز طرح محرمانه یک وزیر دیگر اسرائیلی برای انتقال 3/2میلیون فلسطینی ساکن غزه به صحرای سینای مصر فاش شد. نهایتاً اینکه هدف اصلی نتانیاهو نه‌تنها نابودی حماس و تخلیه غزه از فلسطینی‌ها بلکه علاوه بر اینها دنبال سلطه بر میلیاردها دلار ذخائر گاز غزه نیز می‌باشد.