نقش «دولت موازی» در جنگ داخلی سودان

هفته گذشته نیروهای واکنش سریع (RSF) از انتخاب نخست‌وزیر و شورای ریاست‌جمهوری برای رقابت و به چالش کشیدن مستقیم مشروعیت دولت سودان خبر دادند.  خبر تشکیل دولت موازی چند روز پیش از آغاز دور جدیدی از مذاکرات صلح در واشنگتن منتشر شد. با اینکه هیچ‌کدام از طرفین درگیر در جنگ داخلی قرار نبود در این مذاکرات شرکت کنند، اما قرار بود این آخرین تلاش ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ در سودان و اولین تلاش بزرگ آن در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ باشد. 

اما آمریکا که قرار بود میزبان وزرای خارجه مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی باشد، مذاکراتی را که برای 30 ژوئیه برنامه‌ریزی شده بود درست قبل از شروع آن به‌دلیل اختلاف‌نظر با مصری‌ها بر سر متن بیانیه‌ای که قرار بود به‌عنوان بخشی از این اجلاس منتشر شود، لغو کرد. 

مصری‌ها که در طول جنگ داخلی، خود را با دولت سودان که تحت حمایت ارتش بود همسو کرده بودند با بخشی از این سند که اعلام می‌کرد نه دولت فعلی سودان نه شبه‌نظامیان RSF نمی‌توانند نقش اصلی را در دولت گذار پس از جنگ داشته باشند، مخالف بودند. حمایت مصر از دولت سودان آن را درست مقابل امارات متحده عربی قرار می‌دهد که از RSF حمایت نظامی می‌کند. 

تصمیم نیروهای واکنش سریع برای تشکیل یک دولت جدید در فوریه امسال ریشه در نشست‌هایی دارد که در کنیا با رهبرانی از سایر جناح‌هایی برگزار شد که با دولت سودان به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان مخالف‌اند. 

همانطور که در 26 ژوئیه اعلام شد، نخست‌وزیر منتخب برای پیشبرد صلح و اتحاد، محمدحسن التعیشی است. او به‌عنوان عضوی از شورای حاکمیت انتقالی خدمت کرده که پس از کودتای سال 2019 که منجر به برکناری عمر البشیر، حاکم دیرینه سودان شد، تاسیس شد. شورای ریاست‌جمهوری که ریاست آن را محمد دقلو (معروف به حمدتی) برعهده خواهد داشت از 15 عضو تشکیل شده که بسیاری از آنها از پرسنل نظامی RSF هستند. حمیدتی رهبر عملیات نظامی نیروهای واکنش سریع و از شورشیان کلیدی در جدایی اولیه از ژنرال البرهان است که به‌عنوان کاتالیزوری برای جنگ داخلی کنونی عمل می‌کند. 

این جنگ که از آوریل 2023 آغاز شده و ژنرال‌های رقیب، البرهان از دولت سودان و حمیدتی از نیروهای واکنش سریع را در مقابل یکدیگر قرار داده است، بیش از 12 میلیون نفر را آواره کرده و وخیم‌ترین بحران بشردوستانه در جهان را رقم زده است. اقدام اخیر نیروهای واکنش سریع برای انتصاب چهره‌های سیاسی سرشناس برای کنترل دولت جدید احتمالاً شکاف‌های سیاسی و ارضی کشور را تا سال‌ها افزایش می‌دهد.

سودان همچنان همانند کشورهای دیگری است که در آنها شکاف بین دولت منجر به سال‌ها بی‌ثباتی و هرج و مرج سیاسی، اقتصادی و امنیتی شده است. برای مثال در لیبی، دو دولت مخالف به رهبری رقبای سیاسی و نظامی ادعای حاکمیت بر کل کشور را دارند و مشروعیت خود بر سر بخشی از اراضی این کشور را از زمان مداخله نظامی ناتو در این کشور حفظ کرده‌اند. 

نتیجه، اهداف سیاسی ناهماهنگ میان دولت‌های رقیب، درگیری‌های نظامی مداوم و اقتصادی خفه است که نمی‌تواند از چنگ آشفتگی سیاسی و امنیتی رها شود.  به طور مشابه در تاریخ اخیر سومالی نیز نظام‌های سیاسی تفرقه‌انگیزی حکومت کرده‌اند که در آن شمال منطقه سومالی‌لند و پونتلند هر دو ادعای استقلال از دولت سومالی را دارند؛ دولتی که درگیر یک کمپین ضدتروریستی چندساله علیه سازمان‌های تروریستی است. 

اعلام نخست‌وزیری و شورای ریاست‌جمهوری از سوی نیروهای واکنش سریع به‌سرعت از سوی نهادهای منطقه‌ای محکوم شد. شورای صلح و امنیت اتحادیه آفریقا علناً از بازیگران بین‌المللی خواست که آنچه «دولت موازی» خوانده می‌‌شود و «تبعات جدی برای تلاش‌های صلح و آینده موجودیتی کشور دارد» را به‌رسمیت نشناسند و همچنین «از ارائه کمک و حمایت» به دولت جدید خودداری کنند. در این میان دبیرخانه اتحادیه عرب هشدار داده که دولت جدید «واقعیت بالفعلی را با نیروهای نظامی» تحمیل خواهد کرد که این تهدید را به‌وجود می‌آورد که سودان که عضوی از اتحادیه عرب است به کشوری به «بلوک‌های متخاصم»‌ تبدیل خواهد شد. 

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید