نبرد نهاوند

نبرد نهاوند ۲۵ بهمن‌ماه سال ۲۰ خورشیدی بین سپاه ایران و اعراب مسلمان در حمله اعراب به ایران در نزدیکی نهاوند اتفاق افتاد. جنگ نهاوند که اعراب آن را «فتح‌الفتوح» نامیدند، یکی از مهم‌ترین جنگ‌هایی است که میان اعراب و ایرانیان روی داده است، زیرا پیروزی در این جنگ می‌توانست راه ورود اعراب را به مناطق داخلی ایران هموار کند و غنایم زیادی نصیب مسلمانان سازد.

ابن‌اثیر در همین زمینه می‌نویسد: «مسلمین فتح نهاوند را «فتح‌الفتوح» نامیدند، زیرا بعد از آن ایرانیان نتوانستند جمع شده و در برابر اعراب بایستند». مقدسی نیز در همین زمینه می‌نویسد: «ایرانیان را پس از این جنگ تجمع و هم‌گروه‌شدنی نبود.» درباره تعداد افراد دو لشکر گفته شده است، ایرانیان بیش از 100 هزار نیرو بودند اما اعراب از 30 هزار نفر تجاوز نمی‌کردند. در عمل بعد از این نبرد ایرانیان نتوانستند اوضاع را ساماندهی مجدد کنند و قوایی برای مقابله با اعراب تشکیل دهند. بدین‌ترتیب پس از نبرد نهاوند، اعراب اکثر مناطق ایران را تصرف کردند، جز مقاومت‌های محلی و منطقه‌ای، ایستادگی سراسری و  تحت فرماندهی یک قدرت مشخص و واحد صورت نگرفت و درنهایت دولت ساسانی سقوط کرد.