نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

دلیل چرخش چین

دالغا خاتین‌اوغلو در دویچه وله نوشت:«درحالی‌که مقامات تهران تصور همراهی چین و روسیه با ایران در معادلات جهانی را داشتند، حمایت صریح و بی‌پرده پکن از کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس در مقابل ایران، آنان را دچار سردرگمی کرد. هم‌صدا شدن چین با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در اظهار نگرانی از رفتارهای ایران، باعث شگفتی مقامات ایران شده است. برخلاف ایران که مناسبات خارجی را در چارچوب دو گزینه دوست و دشمن رده‌بندی می‌کند، رویارویی چین با غرب به معنی «دشمنی» نیست و صرفا تلاش آنها برای حفظ و بسط منافع اقتصادی، تجاری و امنیت انرژی و در یک کلام منافع ملی را منعکس می‌کند؛ مسائلی که برای مقامات جمهوری اسلامی چندان مهم نیست و همواره آنها را فدای ایدئولوژی و سیاست کرده‌اند. برای نمونه، تجارت دوجانبه چین با آمریکا و اتحادیه اروپا طی ۱۰ ماه ابتدایی سال جاری (۲۰۲۲) به ترتیب به ۶۴۰ میلیارد دلار و بالای ۸۰۰ میلیارد دلار بوده که معادل یک‌چهارم کل تجارت چین با جهان است. این رقم در رابطه با ایران فقط کمی بیش از ۱۳ میلیارد دلار، یعنی معادل دو دهم درصد از تجارت خارجی چین است. از سوی دیگر، چین از سال ۲۰۰۵ تاکنون بیش از ۲۲۰۰ میلیارد دلار در کشورهای مختلف سرمایه‌گذاری کرده و سهم آمریکا و اتحادیه اروپا از این رقم به ترتیب ۱۹۰میلیارد دلار و ۱۲۰ میلیارد یورو بوده که رقم چشمگیری است. این رقم در ارتباط با ایران 7/4میلیارد دلار بوده که ۸۷درصد آن نیز منحصرا مربوط به توسعه دو میدان نفتی یادآوران و آزادگان بود؛ پروژه‌هایی که بیش از یک دهه پیش با شرکت‌های «سی‌ان‌پی‌سی» و «ساینوپک» چین امضا شد و این شرکت‌ها هر دو پروژه را به‌خاطر تحریم‌ها نصفه‌‌کاره رها کردند. اینکه ایران صرفا به‌خاطر تضاد منافع چین و غرب یا عدم تمکین چین به تحریم‌های آمریکا و خرید مخفیانه و ارزان نفت ایران یا امضای سند همکاری ۲۵ساله و پذیرش ایران به لیست کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، انتظار داشته باشد پکن در مناسبات خارجی خود ایران را در اولویت‌های خویش قرار دهد، ساده‌لوحانه است؛ کما اینکه چین در موضوع روسیه نیز نفت این کشور را هم‌اکنون حدود ۵۴دلار خریداری می‌کند که حتی کمتر از سقف قیمت تعیین‌شده توسط غرب برای نفت روسیه است. طی ماه‌های گذشته تخفیف‌های چشمگیر روسیه به خریداران نفت در آسیا باعث افت صادرات نفت ایران به چین شده و ایران نیز مجبور است هر بار تخفیف بیشتری در مقایسه با روسیه به چین بدهد تا پکن کماکان مشتری نفت ایران باقی بماند. اما کشورهای عربی نفت خود را به قیمت‌های معمول بازار که هم‌اکنون حدود ۸۰ دلار است راهی چین می‌کنند. اخیرا هم چین قرارداد خرید بلندمدت گاز مایع بیشتری را با قطر امضا کرد. چین می‌توانست همین قرارداد را با روسیه امضا کند یا نفت روسیه را جایگزین نفت کشورهای عربی کند، اما چنین کاری نکرد، چراکه امنیت انرژی اولویت نخست چین است و هرگز منابع قابل اعتماد را فدای شرکای پرریسک و دردسرساز نمی‌کند. در چارچوب این پروژه، چین طی سال جاری بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی خود را در پروژه‌های بخش عربستانی طرح «ابتکار کمربند و جاده» انجام داده؛ به‌گونه‌ای که فقط در نیمه نخست امسال 5/5میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عربستان کرده است. از سوی دیگر، چین در دوره یادشده ۵۷ درصد از سرمایه‌گذاری‌های مربوط به طرح «ابتکار کمربند و جاده» را در کشورهای خاورمیانه انجام داده است. لازم به ذکر نیست که ایران هیچ سهمی از این سرمایه‌گذاری چینی نداشته؛ نه در پروژه‌های ترانزیتی و عمرانی و نه در بخش انرژی. آمارهای گمرکی چین نشان می‌دهد که این کشور در ۱۰ ماه نخست سال جاری میلادی در مجموع ۸۸میلیارد دلار صادرات به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، شامل عربستان، بحرین، کویت، قطر، امارات و عمان، داشته و بیش از ۱۷۲میلیارد دلار، ارزش واردات چین از این کشورها بوده است. تجارت دوجانبه چین با عربستان ۷برابر تجارت این کشور با ایران بوده است. تجارت دوجانبه چین با دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس نیز به این شرح است: امارات ۶ برابر ایران، قطر 5/1برابر، عمان 5/2برابر و تجارت چین با کویت نزدیک به دو برابر تجارت این کشور با ایران بوده است. تنها موضوع تجارت نیست که کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس را در مرکز توجه چین قرار داده است.»