نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

آمریکا دخالت نکند

یکی از ضعف‌های همیشگی سیاست خارجی ایالات متحده، تمایل این کشور به تشویق عادتی است که بری پوسن، محقق برجسته، آن را «رانندگی بی‌ملاحظه» می‌نامد. از این جهت است که متحدان و شرکای ایالات متحده برای دنبال کردن سیاست‌های مخاطره‌آمیز خود، خواسته یا ناخواسته به این باور رسیده‌اند که واشنگتن از آنها حمایت می‌کند. یک نمونه کلاسیک از رانندگی بی‌ملاحظه، تصمیم میخائیل ساکاشویلی، رئیس‌جمهور گرجستان برای آغاز حمله برای بازپس‌گیری اوستیای جنوبی در سال 2008 است که واکنش ویرانگر روسیه را تسریع کرد. ساکاشویلی با اتکای بیش از حد به نشانه‌های حمایت دولت جرج دبلیو بوش از جاه‌طلبی گرجستان برای پیوستن به ناتو دست به این حمله زد. در نهایت، نه‌تنها واشنگتن به داد ساکاشویلی نرسید، بلکه بقای او و گرجستان به‌عنوان یک کشور مستقل، به توافق آتش‌بسی که نیکلا سارکوزی، رئیس‌جمهور وقت فرانسه با مسکو بر سر آن توافق کرد، وابسته شد. نمونه جدیدتر مربوط به وعده محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی برای «بردن آتش جنگ به ایران» بود. سیاست دولت ترامپ مبنی بر «فشار حداکثری» علیه تهران و «مدارای حداکثری» در قبال ریاض که به حمایت ایالات متحده از مداخله فاجعه‌بار بن‌سلمان در یمن نیز تسری پیدا کرد، باعث جسارت بن‌سلمان شد. با این حال، بعد از حمله سال 2019 حوثی‌ها به تاسیسات نفتی عربستان‌سعودی که خسارات قابل توجهی به بار آورد، ایالات متحده نتوانست به نمایندگی از ریاض واکنش نظامی انجام دهد. همانطور که این دو مثال نشان می‌دهند، ارائه حمایت تقریباً بی‌قیدوشرط، بازیگران بلندپرواز منطقه‌ای را تشویق می‌کند تا براساس این فرض که واشنگتن از شرکای خود دفاع خواهد کرد، اقدام کنند. با این حال، از آنجایی که اقدامات آنها ممکن است با منافع ایالات متحده مغایرت داشته باشد، حمایت مفروض ایالات متحده محقق نمی‌شود و این بازیگران با عواقب معمولاً فاجعه‌بار مواجه می‌شوند. با این حال، ایالات‌متحده به تشویق رانندگی بی‌احتیاطی ادامه می‌دهد. ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست مطبوعاتی پنجشنبه گذشته در پاسخ به سوالی درباره افزایش تنش بین ایران و آذربایجان، بدون هیچ لکنتی از آذربایجان حمایت کرد. به گفته پرایس، ایران یک تهدید برای منطقه است. بنابراین، ایالات متحده «در کنار شرکای خود می‌ایستد، از آنها حمایت می‌کند و در نهایت در برابر نفوذ بی‌ثبات‌کننده‌ای که ایران در پی آن است، خواهد ایستاد.» ایران اخیراً مواضع خود را علیه آذربایجان که متهم به همدستی با اسرائیل، دشمن اصلی ایران است، شدت بخشیده و تمرینات نظامی را در نزدیکی مرزهای آذربایجان انجام داده است. تهران باکو را متهم کرد که پشت حمله تروریستی به زیارتگاه شیعیان در شهر شیراز است. اما آذربایجان در این بحران که به سرعت در حال تشدید است، بی‌گناه نیست. ماه‌هاست که رسانه‌های دولتی آذربایجان فراخوان‌های تحریک‌آمیزی را برای تحریک تمایلات جدایی‌طلبانه در مناطق شمال غربی ایران پخش می‌کنند. در یک سیستم به‌شدت کنترل‌شده مانند آذربایجان، غیرقابل تصور است که چنین لفاظی‌های تحریک‌آمیزی از سوی بالاترین رده‌های قدرت چراغ سبز دریافت نکرده باشد.

در این زمینه، مقامات باکو، مدعی شده‌اند که اعضای یک شبکه جاسوسی ایرانی متشکل از شیعیان و سایرین را که متهم به جمع‌آوری اطلاعات درباره زیرساخت‌های نفتی و دارایی‌های نظامی آذربایجان هستند دستگیر کرده‌اند. با چنین ادعاهایی باید با احتیاط برخورد کرد. زیرا باکو سابقه‌ای طولانی در معرفی شیعیان فعال سیاسی به‌عنوان عوامل ایران دارد؛ اتهاماتی که با توجه به فقدان دادگاه‌های مستقل و بی‌طرف در کشور، اثبات آنها غیرممکن است. شخص الهام علی‌اف با ادعای محافظت از جمعیت بزرگ آذری‌زبان ایران، ادبیات تحریک‌آمیزی را به‌کار گرفته است. نقش تازه‌ای که آذربایجان به‌عنوان تامین‌کننده گاز برای متحدان آمریکا در اروپا، به‌جای روسیه، پیدا کرده بود، احتمالاً بر احساس آسیب‌ناپذیری علی‌اف در برابر ایران افزوده است. ایالات متحده هیچ نفعی در دخالت در این جدال ندارد. برگ برنده اصلی آذربایجان در غرب - گاز آن - به آن مقیاسی نمی‌رسد که بتواند جایگزین مناسبی برای عرضه روسیه شود. بنابراین بهترین راه برای ایالات متحده رعایت بی‌طرفی و ترغیب هر دو طرف برای کاهش تنش خواهد بود. با این حال، اظهارات پرایس ممکن است به عنوان آمادگی واشنگتن برای کمک نظامی به باکو تعبیر شود.