نگاه خارجی
روزنامه هممیهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
آنچه در این ستون میخوانید، دیدگاههای رسانههای خارجی است که صرفا جهت اطلاعرسانی منتشر میشود و این دیدگاهها موضع روزنامه «هممیهن» نیست.
انتخابات میاندورهای و برجام
با پایان یافتن انتخابات میاندورهای آمریکا، اصلا تعجبآور نخواهد بود اگر واشنگتن و تهران برای احیای توافق هستهای 2015 یک بار دیگر تلاش کنند. جو بایدن، رئیسجمهور ایالاتمتحده، ترجیح داد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را در طول مبارزات انتخاباتی میاندورهای آمریکا در حاشیه نگه دارد. در عوض نحوه حمایت از معترضان در ایران پس از مرگ مهسا امینی، به اولویت دولت بایدن تبدیل شد.
پیگیری دیپلماسی با ایران هرگز موضوعی نبوده که در واشنگتن بتواند دربارهاش به اجماع رسید. با پیروزی جمهوریخواهان در انتخابات کنگره این موضوع حتی دشوارتر خواهد بود. بهویژه در شرایطی که ایالات متحده نیروهای امنیتی ایران را بهواسطه برخورد با معترضان تحریم میکند. آمریکا همچنین ایران را متهم کرده است که به روسیه پهپاد میفروشد تا مسکو از این پهپادها در جنگ با اوکراین استفاده کند. موضوعی که ایران آن را تکذیب کرده است. با این وجود، ایالاتمتحده از مذاکرات هستهای کنار نرفته و معتقد است که دیپلماسی بهترین وسیله برای جلوگیری از دستیابی به سلاح هستهای ایران است و ایران را مقصر این بنبست معرفی میکند. مذاکرات برجام از ماه آگوست به تعویق افتاده است. بخشی از دلایل این تعویق به این خاطر است که ایران میخواهد آمریکا تضمین بدهد که شرکتهایی که با ایران تجارت میکنند در صورت خروج مجدد ایالات متحده از توافق، جریمه یا تحریم نشوند. خصوصا اینکه ممکن است در سال 2024 یک جمهوریخواه به کاخ سفید راه یابد. بهویژه اگر یک جمهوریخواه در کاخ سفید در سال 2024 پیروز شود. کما اینکه، دونالد ترامپ جمهوریخواه در سال 2018 از برجام خارج شد.
انگیزههای بازگشت به توافق مثل همیشه قوی است. ایران در ازای پیروی از بازرسیهای بینالمللی و محدودیتهای برنامههای هستهایاش که مانع از ساخت بمب اتم میشود، از تحریمهای کلیدی مالی و انرژی رهاشده و میلیاردها دلار از داراییهایش در خارج از کشور آزاد میشود. از نقطهنظر غرب نیز پس از تصمیم اوپکپلاس برای کاهش تولید نفت به میزان دو میلیون بشکه در روز از این ماه و همچنین فرصت برخورداری از گاز طبیعی و 1 تا 5/1میلیون بشکه در روز نفت ایران به بازارهای جهانی، کمی از مشکلات بازار جهانی انرژی مرتفع خواهد شد. برای دریافت نشانههایی از نیات ایران در مورد برجام، به توافقنامه مرزی اسرائیل و لبنان که ماه گذشته با میانجیگری ایالات متحده منعقد شد، نگاهی بیندازید. این توافق اساساً یک توافق با ایران است. مذاکرهکنندگان لبنانی نقش خود را ایفا کردند، اما مرد پشت پرده حسن نصرالله، دبیرکل حزبالله بود که این توافق را یک «پیروزی بزرگ» خواند. حزبالله بهدرستی این توافق را یک برد برای لبنان میداند چراکه لبنان به یک وضعیت شکستخورده نزدیک میشود. اقتصاد این کشور در حال سقوط آزاد است، هنوز دولتی تشکیل نشده است، و شهروندان لبنانی به سیاستمداران و نهادهای سیاسی خود اعتقاد چندانی ندارند. حزبالله با این توافق بر حسننیت ملیگرایانه خود افزود. اگرچه بنیامین نتانیاهو، در مبارزات انتخاباتی اسرائیل علیه توافق لبنان مواضعی اتخاذ کرد، اما بعید است که در صورت تشکیل دولت این توافق را لغو کند، زیرا به مزایای استراتژیک و تجاری این توافق برای اسرائیل پی برده است. اینکه ایران نیز توافقنامهای با میانجیگری آمریکا بین اسرائیل و لبنان (و حزبالله) پذیرفته است را نمیتوان مردود دانست. این اتفاق به صورت تصادفی یا سهوی در تهران رخ نداد. هم برجام و هم مذاکرات اسرائیل و لبنان سالهاست که ادامه دارد. تهران با چراغ سبز نشان دادن توافق اسرائیل و لبنان، آمادگی خود را برای انجام تجارت در منطقه، تحت شرایط و تضمینهای مناسب، نشان میدهد: یعنی از طریق موافقتنامههای چندجانبه که در نهایت توسط سازمان ملل بهرسمیت شناخته شده و توسط شرکتهای بینالمللی انرژی و تجاری امضا شده باشد. همین تضمینها در برجام نیز قابل اجرا هستند. ایران ممکن است آماده باشد تا با پذیرش توافق هستهای، روند گفتوگو را به دور از اعتراضات تغییر دهد. اگر ایران این کار را انجام دهد، دولت بایدن در مذاکره حاضر خواهد شد. توافق مرزی اسرائیل و لبنان پیشرفتی برای رویکرد ایالات متحده به امنیت منطقهای و یکپارچگی اقتصادی، از جمله مرحله بعدی توافقنامه ابراهیم است. موضع بازدارنده آمریکا در خلیجفارس قویتر از همیشه است. اگر آمریکا و ایران، حتی بهطور غیرمستقیم یا از طریق مجامع سازمان ملل، شروع به گفتوگو کنند.