خطرات علیه ایران افزایش پیدا خواهد کرد

نتایج روی کارآمدن نتانیاهو در گفت‌وگو با مهدی ذاکریان:

ائتلاف به رهبری بنیامین نتانیاهو بار دیگر موفق شد اکثریت کنست رژیم صهیونیستی را به دست بیاورد و این سیاستمدار تندروی اسرائیلی بار دیگر رهبری دولت این رژیم را برعهده خواهد گرفت. ایران در دوران نتانیاهو شاهد اقدامات تندتری از سوی اسرائیل علیه خود بوده احتمالاً باز باید منتظر چنین اقداماتی بود. دکتر مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با روزنامه هم‌میهن به بررسی این موضوع پرداخته است.

روی کارآمدن مجدد بنیامین نتانیاهو به‌عنوان نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی چه نتایجی برای ایران در بر خواهد داشت و آیا می‌تواند بر پرونده‌های بین‌المللی ایران تاثیرگذار باشد؟

پاسخ خیلی ساده و خیلی آسان است. برای اینکه همه شهروندان ایرانی دوران حکومت نتانیاهو بر اسرائیل، پیش از این انتخابات را به یاد دارند که نتانیاهو چه مزاحمت‌ها یا مشکلاتی را جلوی پای ایران قرار می‌داد؛ از جمله کارشکنی در روند برجام، انجام عملیات خرابکاری در خاک ایران، ارسال ویروس بدافزار و خیلی موارد دیگری که اسرائیل در آن دوره انجام داد.

این نکته به‌این معنا نیست که با رفتن نتانیاهو یا آمدن نفر بعدی آقای یائیرلاپید و بقیه، وضعیت خیلی بهتر شد. آن دشمنی‌ها و اختلافات بین ایران و اسرائیل، یک نوع اختلافات ذاتی و بنیادی است اما شیوه عملکردی که اسرائیل در دوره نتانیاهو انجام می‌داد، شیوه کاملاً براندازانه و تهاجمی بود و همواره هم از آمریکا و سایر کشورها می‌خواست در جهت حذف ایران و تغییر رژیم ایران اقدام و عمل کنند.

بنابراین اینکه می‌پرسید که چه چیزی و چه اتفاقی در رابطه با ایران پیش‌بینی می‌شود، پاسخ ساده است. قبلاً مردم دیده‌اند و نوع عملکرد و فعالیتی که نتانیاهو داشت خیلی برای مردم مأنوس است. نتانیاهو اولویت اصلی را روی مسئله ایران متمرکز می‌کند و تلاش می‌کند اختلافات با بقیه بازیگران را کاهش بدهد. یک تغییر یا یک انتقال دشمنی در دوره نتانیاهو شکل گرفت. در دوره گذشته می‌گفتند اختلافات اعراب و اسرائیل، اما نتانیاهو این را به پایان رساند و برای اسرائیل و سایر کشورهای منطقه دشمن مشترک تعریف کرد. به‌عنوان مثال با اعراب در پیمان ابراهیم به توافق رسید و ایران را به عنوان دشمن مشترک خودش و اعراب جا انداخت. همین را برای ایالات‌متحده آمریکا هم معرفی کرد. به‌همین صورت نسبت به روسیه و ترکیه و بقیه کشورها هم سعی کرد این اقدامات را انجام بدهد. بنابراین نوع عملکردی که نتانیاهو داشته در گذشته بیانگر این است که سعی کرده یک شیفت و دشمنی از اعراب و اسرائیل را به یک دشمن مشترک میان اعراب و اسرائیل انتقال بدهد و موفق هم بوده است.

در حال حاضر ائتلافی که نتانیاهو را روی کار خواهد آورد از تندروترین احزاب صهیونیستی است و پیش‌بینی می‌شود تندترین اقدامات علیه فلسطینی‌ها روی بدهد. آیا این امر موجب مشکلات داخلی برای اسرائیل نخواهد شد و نمی‌تواند توجه نتانیاهو را از موضوعات بین‌المللی مانند ایران منحرف کند؟

اسرائیل هیچ‌گاه در مسائل سیاست خارجی با شکاف مواجه نبود. یعنی همواره یک وحدت ملی وجود داشته و از نتانیاهو حمایت می‌کرده است. شکافی که برای آقای نتانیاهو به وجود می‌آمد، در مسائل داخلی و در مسائل اقتصادی بوده. همینطور موضوع اختلاس و فساد اقتصادی هم بوده است. در این مسائل برای نتانیاهو مشکلات و شکاف با سایر احزاب به وجود می‌آمد. بنابراین وجود گروه‌های افراطی، که در سایه حکومت آقای نتانیاهو قرار خواهند داشت، در نهایت به تضعیف یا تزلزل در مسائل سیاست خارجی ایشان منجر نمی‌شود.

آیا سرکوب دولت فلسطینی و به‌رسمیت نشناختن آنها موجب مشکل نخواهد شد و روابط اسرائیل با اعراب و اردن و ترکیه و سایر کشورهای اسلامی را بر هم نخواهد زد؟

در مسئله دولت مستقل فلسطینی یا سیستم دو دولت، در مبنا و اساس اسرائیلی‌ها با این موضوع مشکل داشتند، اما آن چیزی را که اسرائیلی‌ها می‌پذیرفتند جبر نظام بین‌الملل است. اینها در جبر نظام بین‌الملل سیستم دو دولت را پذیرفتند و ناچار هستند که این موضوع را روشن نکنند، یعنی به لحاظ اعلانی حداقل ردش نمی‌کنند، اما به لحاظ عملی با توجه به اتفاقاتی که رخ می‌دهد؛ بمب‌گذاری‌ها، ارتباطاتی که برخی از گروه‌های مقاومت با کشورهای دیگر دارند و سایر مسائل، اسرائیل سعی می‌کند مسئله تشکیل دولت مستقل را با تأخیر یا با محدودیت جدی مواجه کند. من فکر می‌کنم آن سیاست همچنان ادامه خواهد داشت، مگر اینکه نیروهای فلسطینی در یک جبهه واحد و در یک جبهه مشترک یا همکاری مسالمت‌آمیز همانند نوعی که امارات و بحرین و سایر کشورهای عربی با اسرائیل منعقد کردند آن نوع همکاری را با اسرائیل اتخاذ ‌کنند یا در پرتو یک مقاومت واحد به مبارزه بپردازند که جبهه مقاومت یکپارچه بخواهد شکل بگیرد. همیشه و همواره اختلاف بین گروه‌های فلسطینی بوده، اما با توجه به تجربه پیمان ابراهیم خیلی بعید نیست که به صورت یکپارچه و در یک قالب وارد همکاری با اسرائیل بشوند. بنابراین من فکر نمی‌کنم نتانیاهو در مسئله سیاست خارجی با شکل مواجه شود یا در مسئله روابط خارجی با ترکیه و اردن کسانی که خواهان نظام دو دولت هستند و به صورت جدی‌ پیگیر حقوق مردم فلسطین هستند، با آنها با مشکل مواجه شود.

با ترکیه چطور؟

ترکیه با اسرائیل روابط استراتژیک دارد. حتی اردوغان هیچ‌وقت به اسرائیل به‌صورت یک روابط گذرا یا شکننده نگاه نکرده، ترکیه روابط استراتژیک خودش با اسرائیل را مستحکم می‌کرد، اما در عین حال به منظور فریب افکار عمومی نمایش‌هایی به عنوان حمایت از مردم فلسطین در جاهایی مثل داووس و جاهای دیگر از خود نشان می‌داد، اما اینکه به صورت عملی سرنوشت ترکیه یا منافع ملی مردم ترکیه را با سرنوشت مردم فلسطین گره بزند، اردوغان و رهبران دیگر ترکیه هیچ‌وقت چنین کاری را انجام نمی‌دهند. اردوغان نه از جیب مردم برای مردم فلسطین هزینه کرد و نه در آینده چنین کاری را می‌کند.

دولت بایدن از ابتدای روی کارآمدن، پرونده بازگشت به برجام را گشوده و تلاش کرده روابط با ایران را متعادل کند. گفته می‌شود مواضع تند نتانیاهو به جمهوری‌خواهان نزدیکتر است. روابط اسرائیل و آمریکا با وجود بایدن و نتانیاهو چگونه خواهد بود؟

روابط اسرائیل و آمریکا همیشه روابط استراتژیک و پایه بوده است و با تغییر افراد در مقام ریاست‌جمهوری، این روابط متزلزل نمی‌شد. اما قطعاً نوع سلیقه‌ها متفاوت بوده است. به‌عنوان مثال در موضوع شهرک‌ها نوع سلیقه‌ای که اوباما داشت، خیلی متفاوت‌تر از سلیقه‌ای بود که ترامپ داشت. یا در مورد انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس شما این تفاوت را می‌بینید که یک نوع حرکت رادیکال از سوی ترامپ صورت گرفته و چنین کاری را آمریکا انجام داده است. آمریکایی‌ها هیچ موقع این را نمی‌پذیرفتند، اما در دوره ترامپ این اتفاق افتاد. اینکه شما نتیجه‌گیری ‌کنید که در دوره بایدن با مشکلاتی مواجه خواهند شد، می‌گویم نه، من فکر نمی‌کنم مشکلاتی به وجود بیاید. اما سیاست‌هایی که نتانیاهو دنبال می‌کند، قطعاً در دوره‌ای غیر از دوره بایدن سریع‌تر و جدی‌تر خواهد بود.

در مورد ایران و برجام حضور نتانیاهو چه تاثیراتی خواهد داشت؟

ما در گذشته سابقه همکاری، دشمنی و مشکلاتی از طرف اسرائیل، آمریکا، عربستان‌سعودی و امارات علیه ایران در برجام شاهد بوده‌ایم. البته در حال حاضر برجام از بین رفته و در عمل مرده است، اما آمدن نتانیاهو با توجه به ناآرامی‌هایی که در داخل ایران وجود دارد و همین‌طور با توجه به عدم حل مسئله مطالبات مردم ایران، می‌تواند مشکلات جدی‌تر یعنی فراتر از برجام برای ایران به وجود بیاورد. در گذشته اگر آمریکا از برجام خارج شد و اسرائیل هم به دنبال از بین بردن برجام بود و اسرائیل و آمریکا یک همراهی و هم‌نوایی با عربستان و امارات داشتند، حداکثر درجه‌اش در نظام بین‌الملل می‌توانست در دشمنی با برجام خلاصه شود. اما از این به بعد با آمدن نتانیاهو و با عدم دستیابی به توافق توسط آقای رئیسی و عدم پاسخ به مطالبات مردم، مقامات باید به شدت نگران مداخلات جدی در مسائل ایران به محوریت اسرائیل در آینده نزدیک باشند. یعنی هر نوع اقدام خشن یا اقدام تند از سوی مخالفان ایران به رهبری اسرائیل ممکن است شکل پیدا کند. این یک نکته و هشداری است که باید به ایران داده شود و ایران در این موضوع باید بداند که مخصوصاً اگر همراهی مردم را به همراه نداشته باشد با مشکلات جدی در نظام بین‌الملل روبه‌رو خواهد شد.